Dworzec Gdynia Wielki Kack objęty ochroną konserwatora zabytków

Kolejny, ciekawy i "świeży" obiekt został dodany do rejestru zabytków Wojewódzkiego Urzedu Ochrony Zabytków w Gdańsku. Ochroną został objęty historyczny zespół zabudowy stacji kolejowej Gdynia Wielki Kack: budynek dworcowy, magazyn ekspedycji towarowej, ustęp stacyjny, budynek gospodarczy przy budynku dworcowym, dom zawiadowcy odcinka drogowego oraz magazyn zawiadowcy odcinka drogowego.

Dworzec w Wielkim Kacku powstał w latach 1929-1930 w związku z budową magistrali węglowej łączącej Śląsk z portem w Gdyni. W 1920 r. zapadła decyzja o budowie portu gdyńskiego jako „Tymczasowego Portu Wojennego i Schroniska dla Rybaków”. Efektem tej decyzji było wyznaczenie linii kolejowej łączącej port z resztą Polski. Była to linia jednotorowa, która została włączona w Kokoszkach w istniejącą od 1914 r. linię Gdańsk Wrzeszcz – Stara Piła. 20 listopada 1921 r. oddano do użytku linię kolejową o długości 26 km Kokoszki-Gdynia z dworcem w Wielkim Kacku.

Linia ta biegła równolegle do obecnej, a pierwszy dworzec zlokalizowany był przy obecnej ul. Starodworcowej (spalił się podczas działań wojennych we wrześniu 1939 r.). W związku z rozwojem portu w Gdyni i rosnącymi potrzebami transportowymi sejm II Rzeczypospolitej przyjął ustawę o budowie nowej linii kolejowej łączącej Górny Śląsk z portem w Gdyni. W efekcie powstała najnowocześniejsza inwestycja infrastrukturalna II Rzeczypospolitej – kolejowa magistrala węglowa.

6 listopada 1926 otwarto pierwszy odcinek magistrali węglowej łączący Kalety z Podzamczem (linia 131 na odcinku Kalety – Nowe Herby). Następnie zbudowano odcinek z Herb do Inowrocławia i z Bydgoszczy do Gdyni. Magistrala węglowa umożliwiała uruchomienie ciężkiego transportu kolejowego ze Śląska oraz zapewniła niezależność polskiego transportu od Berlina i Wolnego Miasta Gdańska.

W Bydgoszczy utworzono Zarząd Budowy Kolei Państwowych. Trzeci z siedmiu oddziałów zarządu ulokowano od 1928 r. w Wielkim Kacku (na potrzeby zarządu wzniesiono w Wielkim Kacku przy ul. Starodworcowej 32 i 34 dwa istniejące budynki administracyjne, obecnie mieszkalne).

W 1927 r. poprowadzono linię kolejową przy krawędzi osuszonego Jeziora Wielkokackiego, a następnie wcięto się w wysoczyznę dzielącą osuszone jezioro i dolinę Kaczego Potoku, starając się zminimalizować pochylenia terenu. Wykonany między wzgórzami morenowymi wykop pod tor kolejowy był imponującym wyczynem inżynierów budujących magistralę. Wydobyty z wykopu piasek wykorzystano m.in. do budowy stacji kolejowej przy obecnej ul. Nowodworcowej.

W 1929 r. rozpoczęto wznoszenie nowych budynków dworcowych na 11 stacjach między Bydgoszczą i Gdynią według zatwierdzonego przez Ministerstwo Komunikacji projektu arch. B. Tatarczucha. W Wielkim Kacku powstał typ dworca kolejowego z nastawnią dyspozycyjną (ława nastawcza i blokada stacyjna), zwany typem „Bydgoszcz-Gdynia”. Obok budynku dworcowego zrealizowano infrastrukturę niezbędną do funkcjonowania stacji kolejowej: magazyn ekspedycji towarowej, magazyn materiałów naftowych, ustęp stacyjny (wraz z niewielkim budynkiem gospodarczym), nastawnię wykonawczą (GWK1). Ponadto na pobliskiej posesji wybudowano budynek mieszkalny z częścią biurową i magazyn dla zawiadowcy odcinka drogowego.

info: WUOZ Gdańsk

foto: Fotopolska.eu

Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila. 

Tagi: