Na fali wypraw krzyżowych w XII wieku w Jerozolimie powstał Zakon Krzyżacki, zwany także zakonem niemieckim. W związku z nietrwałością zdobyczy w Palestynie, zakonnicy próbowali ulokować się na Węgrzech, ale zostali stamtąd wygnani. W 1226 r. przyjął ich polski książę Konrad Mazowiecki. Spowodowało to agresywny rozwój państwa krzyżackiego w Prusach, zagrażającego sąsiadom, m.in. Polsce, i zrodziło konflikt, zwieńczony jedną z największych bitew średniowiecza. Spór z Krzyżakami, wspieranymi z Niemiec, nie zakończył się w 1410 r. na polach pod Grunwaldem. Polacy zdecydowali się sięgnąć po argumenty filozoficzno-prawne.
Wraz z rozpoczynającym się w 1414 r. soborem w Konstancji ówczesna Europa liczyła na zakończenie wielkiej schizmy zachodniej i rozwiązanie konfliktów, w tym także sporu polsko-krzyżackiego. Król Polski Władysław Jagiełło wysłał na sobór Pawła Włodkowica, rektora Akademii Krakowskiej, któremu towarzyszyli doświadczeni prawnicy i dyplomaci. Włodkowic opracował pisma podważające sens istnienia samego Zakonu i jego władztwa w Prusach, dlatego twierdził, że sobór powinien zmusić ich do opuszczenia zajmowanych terytoriów.
Racje, wypracowane przez stronę polską (w tym Andrzeja Łaskarzyca i Stanisława ze Skarbimierza), przedstawił soborowi. Dowodził, że poganie żyjący w pokoju mogą posiadać swoje państwa z mocy prawa naturalnego. Wskazywał, że Krzyżacy prowadzili z poganami wojny niesprawiedliwe, łamiące wszelkie prawo. Jednocześnie nauczał, że w świecie chrześcijańskim wszyscy ludzie są bliźnimi, także poganie i niewierni, dlatego – jeśli żyją w pokoju – nie można ich napadać, rabować oraz przemocą zmuszać do przyjęcia chrześcijaństwa.
Krzyżacy wykorzystali swoje wpływy żeby odeprzeć dążenia polskiej strony. Włodkowic skutecznie bronił swego stanowiska, jednak sobór, zajęty wieloma sprawami, nie wszczął procesu przeciw Krzyżakom. Wobec braku rezultatów sporu, Włodkowic zabiegał o opinie wybitnych prawników włoskich. Konflikt z Krzyżakami zakończył się jednak dopiero po przegranej przez stronę niemiecką wojnie w latach 1519-1521. W efekcie wielki mistrz zakonu Albrecht Hohenzollern przeszedł na luteranizm, co położyło kres państwu zakonnemu, a Prusy Książęce w 1525 r. stały się lennem Królestwa Polskiego.
KLB
foto/Rosgartenmuseum, domena publiczna, via Wikimedia Commons
Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila.