Dokładnie 100 lat temu - 11 stycznia 1924 roku, Sejm uchwalił ustawę o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej, której autorem był premier i minister skarbu Władysław Grabski. W ciągu niemal dwóch lat funkcjonowania rządu Grabskiego udało się ustabilizować walutę, zwalczyć hiperinflację i doprowadzić do uporządkowania systemu bankowego.
Droga do mocnej waluty IIRP była dosyć długa i kręta, podobnie jak historia samego Grabskiego jako polityk,a który w latach 1919 – 1920, zdążył być ministrem skarbu i premierem. Wycieńczona wojną z sowietami polska gospodarka słabła z miesiąca na miesiąc. W 1922 roku kurs dolara wzrósł sześciokrotnie, do 17 tys. marek polskich, a po zabójstwie prezydenta Gabriela Narutowicza, w ciągu miesiąca wzrósł do 33 tys. marek. W tym czasie Grabski został ponownie ministrem skarbu. Najpierw w rządzie Władysława Sikorskiego, potem w drugim rządzie Wincentego Witosa. W roku 1923 inflacja przyspieszyła, przeradzając się w hiperinflację. Grabski zdawał sobie sprawę, że w tej sytuacji jedyne co może uzdrowić sytuację, to zastosowanie drastycznych środków zapobiegawczych. Trzyletni plan uporządkowania sytuacji finansowej i redukcji deficytu zaproponował osiągnąć poprzez nowy podatek majątkowy, pożyczkę zagraniczną, pożyczkę krajową i emisję marki. Zredukował także wydatki państwa. Ponieważ Witos nie wspierał dostatecznie Grabskiego w jego projektach, ten odszedł z funkcji ministra. Po tym fakcie kurs dolara w drugim półroczu 1923 r. wzrósł ze 100 tys. marek do 6 mln marek. Dalsza destabilizacja sytuacji gospodarczej kraju doprowadziła do poważnego kryzysu skarbu państwa, niemożności skutecznego pokrywania wydatków budżetu i protestów społecznych. To pogrążyło rząd Witosa. Dnia 19 grudnia 1923 roku, Władysław Grabski został po raz drugi premierem. Objął także tekę ministra skarbu. Rząd otrzymał też specjalne pełnomocnictwa. Konsekwentna realizacja zamierzonych celów doprowadziła do osiągnięcia już w lutym 1924 roku równowagi budżetowej. Miesiąc wcześniej, w styczniu 1924 roku rząd wydał rozporządzenie ustanawiające nową walutę – złotego i powołał jej emitenta – Bank Polski, który zastąpił Polską Krajową Kasę Pożyczkową. Przeprowadzono pełną wymianę marek polskich na złote, przy utrzymaniu w obiegu obu walut do końca czerwca 1924 r. Tu ciekawostka: kurs wymiany marki polskiej na złotego ustanowiono na 1 800 000:1!
Z okazji 100 lecia wprowadzenia polskiego złotego, stulecia powstania Banku Polskiego i Banku Gospodarstwa Krajowego oraz stulecia wydania powieści edukacyjnej dla młodzieży Janusza Korczaka „Bankructwo Małego Dżeka”, Senat ustanowił rok 2024 Rokiem Edukacji Ekonomicznej. „Kierując się słowami Władysława Grabskiego: ‘Edukacja ekonomiczna stanowi fundament dobrobytu narodowego i osobistego’, chcemy wzmocnić dążenia świata ekonomii i edukacji do podmiotowej obecności edukacji ekonomicznej w polskim życiu społecznym, gospodarczym i politycznym” – głosi uchwała przyjęta przez senatorów 7 września 2023 r.
oprac.Bartosz Gondek fot: NBP, Wikipedia
Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila.