Pomnik stanał w 1965 r. na Targu Drzewnym w Gdańsku. Miał to być ukłon w stronę zabużan, którzy wciąż pamiętali o utraconych Kresach i pomnik kojarzył im się ze Lwowem.

Pomnik pierwotnie ufundowany był przez miasto Lwów. Odsłonięto go tam 20 listopada 1898 r. Podstawę pomnika, z szarego piaskowca tarnopolskiego, wykonała pracownia rzeźbiarska Juliana Markowskiego. Za brązowy odlew z brązu odpowiadał Tadeusz Barącz. Prawdopodobnie wzorował się na monumencie z Łazienek z 1787 r. Argumentem za tą teorią jest fakt, iż podobnie zaburzone są proporcje między potężnym jeźdźcem, a wierzchowcem. Najprawdopodobniej rzeźbiarzowi do stworzenia postaci króla pozował lwowski przedsiębiorca Marian Stipal.

Pomnik waży ponad siedem ton i mierzy przeszło osiem metrów. We Lwowie stał zwrócony ku południowemu-wschodowi, czyli tam, skąd zagrażało miastu niebezpieczeństwo rosyjskie.

W lipcu 1944 r. Lwów został ponownie zajęty przez ZSRR. Władze radzieckie postanowiły więc przemianować pomnik na hetmana zaporoskiego Bohdana Chmielnickiego. Nie był to jednak dobry pomysł. Polski kontusz i żupan kłócił się z ideą kozackiego buntownika. W 1950 r. pomnik przewieziono do Warszawy. Przez kolejne 15 lat stał w parku w Wilanowie. W 1965 r. władze Gdańska podjęły starania i pomnik trafił do grodu nad Motławą. Chęć przejęcia pomnika wyraził też Kraków. Władze centralne jednak uznały, że to w Gdańsku znajduje się dużo zabużan, którzy się ucieszą z daru.

Podkreślano też związki z tym miastem. W Gdańsku Jan III Sobieski bywał często w towarzystwie królowej Marysieńki. Przyjaźnił się z Janem Heweliuszem, który jego imieniem nazwał gwiazdozbiór. Ufundował Kaplicę Królewską. Mieszkańcy świętowali sukcesy Sobieskiego, pisali utwory i urządzali uroczystości na jego cześć. Sam transport monumentu trwał trzy dni. Pomnik, po konserwacji dokonanej przez Pracownię Konserwacji Zabytków, został uroczyście odsłonięty 26 czerwca 1965 r. i już wkrótce stał się ważnym dla gdańszczan miejscem.

Figurę Sobieskiego usytuowano tak, że król zwrócony jest w kierunku zachodnim, skąd miało zagrażać niebezpieczeństwo niemieckie.

/na zdjęciu pomnik w Wilnie

pc

Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila.